SZAJNA Józef

Urodził się w 1922 w Rzeszowie. Ukończył grafikę i scenografię w krakowskiej ASP w 1953. Malarz, scenograf, reżyser, grafik,dyrektor teatru, teoretyk teatru, autor scenariuszy. W czasie wojny żołnierz Związku Walki Zbrojnej AK, więzień obozów w Oświęcimiu i Buchenwaldzie. W latach 1954-1965 pracownik ASP w Krakowie, od 1972 r. profesor ASP w Warszawie. Autor dramatycznych obrazów oddających nastrój zniszczenia, zagłady, przemijania ("Epitafium I", "Dramat III"); 1953-55 scenograf w Teatrze Ziemi Opolskiej, skąd z K. Skuszanką i J. Krasowskim przeniósł się do Teatru Ludowego w Nowej Hucie, (m.in.: "Księżniczka Turandot" C. Gozziego, "Myszy i ludzie" wg J. Steinbecka, "Jacobowsky i pułkownik F. Werfla, Burza Szekspira, "Radość z odzyskanego śmietnika" wg J. Kadena-Bandrowskiego, "Dziady" A. Mickiewicza). Współpracował sporadycznie z innymi teatrami; w 1962 był współtwórcą "Akropolis" S. Wyspiańskiego w reżyserii J. Grotowskiego; 1963-66 dyr. Teatru Ludowego w Krakowie, debiut reżyserski ("Rewizor" M. Gogola, 1963); 1972-82 dyrektor Teatru Studio w Warszawie, gdzie rozwijał teatr zdominowany metaforyką plastyczną, ukazującą cywilizację upadku (jako wysypisko żelastwa i zbiorowisko kalekich postaci): "Witkacy"; "Gulgutiera" (współautor scenariusza - M. Czanerle), "Replika" (kolejne wersje), "Dante", "Cervante"s; twórca environments (np. Ściana butów" w galerii Zachęta w Warszawie, "Reminiscencje" - pamięci artystów straconych w Oświęcimiu oraz happeningów (np. "Déballag"e w Nicei). Autor ponad 100 wystaw indywidualnych prezentowanych na całym świecie. Dwukrotnie wystawiał na Biennale w Wenecji. Prace w polskich i europejskich zbiorach muzealnych. Laureat wielu prestiżowych nagród. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Oldenburgu - za zasługi i artystyczny wkład do kultury pamięci XX wieku. Zmarł w 2008 roku.